Qiymət bir insan üçün ən çox tanış və tez-tez istifadə olunan sözlərdən biridir. Hər gün insanlar yemək, paltar alır və daha böyük alış-veriş edirlər, eyni zamanda şeyin qiymətini rəhbər tuturlar. Gündəlik həyatda qiymət yalnız bir qiymət etiketi ilə əlaqələndirilirsə, iqtisadiyyatda bu konsepsiya bir çox amillərdən asılıdır, qiymətlə bağlı bütün nəzəriyyələr mövcuddur.
İlk baxışdan qiymət çox sadə və aşkar bir anlayışdır. Bir məhsul alaraq, alıcı bunun üçün müəyyən miqdarda pul, yəni satıcı tərəfindən müəyyən bir məbləğ ödəyir. Beləliklə, bir əməliyyat satıcının malları köçürmək istəyi və alıcının müəyyən bir pula almaq istəyi əsasında baş verir, yəni. mübadilə nisbəti. Mal nisbətinin dəyəri və ödəmə malın dəyərini təyin edir. Digər tərəfdən qiymət, mal vahidi dəyərinin pul ifadəsidir.
Qiymət əsas iqtisadi anlayışlardan biridir. Müxtəlif iqtisadi məktəblər (A. Smith, K. Marx) qiymət anlayışının tərifinə müxtəlif yollarla yanaşdılar. Deməli, Smithin qiyməti, bir tərəfdən, işçi qüvvəsindən, digər tərəfdən tələb və təklifin vəziyyətindən asılıdır. Marks isə artıq dəyər nəzəriyyəsini irəli sürdü - yaradılan dəyərlə istifadə olunan işçi qüvvəsinin dəyəri arasındakı fərq; bu mənfəətdir. Marksa görə, artıq dəyər, tələb və təklifdən asılı olmayaraq, məhz istehsal sahəsində yaradılır. Digərləri qiyməti müəyyən bir şəxs üçün bir məhsul və ya xidmətin subyektiv faydalılığından asılı edir.
Bununla əlaqədardır qiymətə yanaşmalar. Maliyyət yanaşması, xərc və fayda əlavə edərək qiymətini alır. Dəyər əsaslı yanaşma tələbə söykənir. Bu çərçivədə qiymət çox vaxt alverçilər üçün malların subyektiv dəyərinin müəyyənləşdirilməsi kimi sövdələşmə zamanı müəyyən edilir. Pasif qiymət metodu rəqiblərin qiymətlərini hədəf almaq və oxşar qiymətləri təyin etməkdən ibarətdir. Bir neçə qiymət faktorunu ayırmaq adətdir: bir məhsulun yaradılması dəyəri, dəyəri, rəqiblərin olması, tələb vəziyyəti, dövlət qurumunun qiymətlərə təsiri.
Fərqli qiymət növləri var: pərakəndə satış, topdan satış, alış, bazar və s. Pərakəndə qiyməti fərdi istifadə üçün fərdi olaraq satılan əşyalar üçün müəyyən edilir. Topdansatış qiymətlər çox miqdarda satılan mallara aiddir (müəssisədə kütləvi istifadə və ya yenidən satış üçün) - bu qiymətlər ümumiyyətlə pərakəndə satış qiymətlərindən aşağıdır. Satınalma (topdansatış) qiymətləri kənd təsərrüfatı məhsullarının daxili bazarında dövlət tərəfindən müəyyən edilir. Bazar qiyməti bazarda məhsula hazırkı tələb və təklifə uyğun olaraq formalaşır.
