Tələb iqtisadiyyatda əsas anlayışlardan biridir. Bu bir çox amildən asılıdır: məhsulun qiyməti, istehlakçı gəliri, əvəzedicilərin mövcudluğu, məhsulun keyfiyyəti və alıcının dad seçimləri. Ən böyük əlaqə tələb və qiymət səviyyəsi arasında tapılır. Tələbin qiymət elastikliyi qiymətlərin 1 faiz artdıqda (azaldıqda) istehlakçı tələbinin nə qədər dəyişdiyini göstərir.
Təlimat
Addım 1
Tələbin elastikliyini müəyyənləşdirmək mal və xidmətlər üçün qiymətlərin təyin edilməsi və yenidən baxılması barədə qərarlar qəbul etmək üçün lazımdır. Bu, müəssisənin iqtisadi siyasət baxımından qiymət siyasətində ən uğurlu kursu tapmağa imkan verir. Tələbin elastikliyinə dair məlumatların istifadəsi istehlakçının reaksiyasını müəyyənləşdirməyə imkan verir, eyni zamanda hasilatı gözlənilən tələb dəyişikliyinə yönəldir və işğal olunmuş bazar payını tənzimləyir.
Addım 2
Tələbin qiymət elastikliyi iki əmsaldan istifadə etməklə müəyyən edilir: birbaşa tələbin elastiklik əmsalı və tələblərin qiymətlərarası elastikliyi əmsalı.
Addım 3
Tələbin birbaşa qiymət elastikliyi əmsalı tələbin həcmindəki (nisbi baxımdan) dəyişmənin məhsulun qiymətindəki nisbi dəyişməyə nisbəti kimi müəyyən edilir. Bu əmsal malların qiyməti yüzdə 1 dəyişəndə tələbin yüzdə neçə artdığını (azaldığını) göstərir.
Addım 4
Birbaşa elastiklik əmsalı bir neçə dəyər ala bilər. Sonsuzluğa yaxındırsa, bu, qiymət azaldıqda alıcıların tələbinin qeyri-müəyyən bir miqdarda artdığını, qiymət artdıqda isə alışdan tamamilə imtina etdiyini göstərir. Katsayısı birdən çox olarsa, tələbdəki artım qiymət azalandan daha sürətli dərəcədə baş verir və əksinə, tələb qiymət artdıqca daha sürətli dərəcədə azalır. Birbaşa elastiklik əmsalı birdən az olduqda, əks vəziyyət yaranır. Katsayısı birinə bərabərdirsə, tələb qiymət azaldıqca tələb eyni dərəcədə böyüyür. Sıfıra bərabər olan əmsal ilə məhsulun qiyməti istehlakçı tələbinə heç bir təsir göstərmir.
Addım 5
Tələbin qiymətlərarası elastiklik əmsalı, bir mala nisbi tələb həcminin digər mal üçün qiymət yüzdə 1 dəyişdikdə nə qədər dəyişdiyini göstərir.
Addım 6
Bu əmsal sıfırdan böyükdürsə, mallar mantarlı hesab olunur, yəni. birində qiymət artımı başqasına tələbin artmasına səbəb olur. Məsələn, kərə yağı bahalaşarsa, bitki yağına olan tələbat arta bilər.
Addım 7
Çapraz elastiklik əmsalı sıfırdan azdırsa, mallar tamamlayıcıdır, yəni. bir məhsulun qiymətinin artması ilə digərinə olan tələb azalır. Məsələn, benzinin qiyməti artanda avtomobillərə tələb azalır. Katsayısı sıfıra bərabərdirsə, mallar müstəqil sayılır, yəni. bir malın qiymətində mükəmməl bir dəyişiklik başqasına olan tələbin miqdarını təsir etmir.
