Bir ölkənin inkişaf səviyyəsi yalnız yüksək iqtisadi göstəricilərlə deyil, həm də xalqının faktiki rifahı ilə müəyyən edilir. Bu göstəriciyə milli iqtisadiyyatın səmərəliliyi, dövlətin istifadə etdiyi iqtisadiyyatı tənzimləmə yolları və səlahiyyətlilərin vətəndaşlar qarşısında sosial məsuliyyəti təsir göstərir.
Dövlətin prioritet vəzifəsi olaraq insanların həyat səviyyəsinin yüksəldilməsi
Rusiyada xalqın rifah halını yaxşılaşdırmaq vəzifəsi Sovet rəhbərləri tərəfindən qoyulmuşdur. Keçən əsrin 60-cı illərinin əvvəllərində SSRİ lideri N. S. Xruşşov Sovet vətəndaşlarının müasir nəslinin kommunizm altında yaşayacağını inamla bildirdi. Eyni zamanda, cəmiyyətin maddi sərvət bolluğunun inkişaf mərhələsinə çatacağı düşünülürdü. İllər keçdi, ancaq partiya liderinin cəsarətli ifadəsi gerçəkləşmədi.
Rusiya milli iqtisadiyyatının kapitalist bir yola keçidinin başlanmasından sonra iqtisadçılar əhalinin rifahının artmasını sərbəst bazar iqtisadiyyatı metodlarının tətbiqi ilə əlaqələndirdilər. Lakin iqtisadi islahatların ilk mərhələsində əhalinin geniş təbəqələrinin həyat səviyyəsi durmadan azaldı. İşsizlik artdı, qida və əsas ehtiyac məhsulları bahalaşdı. İnsanların artan sosial bərabərsizliyi və təbəqələşməsi.
Sərbəst bazar münasibətlərinin öz-özlüyündə xalq kütləsinə fayda gətirəcək vəziyyətdə olmadığı aydın oldu. Əhalinin yüksək rifah səviyyəsinə nail olmaq üçün iqtisadiyyatın dövlət tənzimlənməsi və sosial təminat sahəsində bir sıra tədbirlər görmək lazım idi. Rusiya iqtisadçıları və dövlət adamları sosial məsələlərin ən təsirli şəkildə həll olunduğu ən inkişaf etmiş ölkələrin təcrübəsinə müraciət etdilər.
Əhalinin rifah halının yaxşılaşdırılması yolları
Əhalinin rifah halının yüksəlməsinə təsir edən amillərdən birinin bazarın inkişaf etmiş infrastrukturu və bütün iqtisadi fəaliyyət subyektləri üçün məcburi olan şəffaf “oyun qaydaları” olduğu ortaya çıxdı. İş dünyasının nümayəndələri və mal və xidmət istehlakçıları dövlətin iqtisadi siyasətdə hansı prinsipləri rəhbər tutduğunu başa düşəndə dövlət, azad sahibkarlıq və xalq arasında əməkdaşlıq üçün şərait yaradılır.
İnsanların yaşayış səviyyəsinin yüksək olduğu ölkələr iqtisadi subyektlərin iqtisadi fəaliyyətinə geniş müdaxilə təcrübəsindən istifadə edirlər. İstehlak malları və xidmətləri bazarında sağlam rəqabəti davam etdirərək dövlət qiymət səviyyəsinə təsir göstərir ki, bu da əhalinin, xüsusən də sosial baxımdan ən az qorunan az gəlirli təbəqələrinin xərclərini azaltmağa kömək edir. Sahibkarlar istehlakçıların maraqlarını nəzərə almaq zərurəti ilə üzləşirlər.
Əhalinin rifah halının yaxşılaşdırılmasının digər bir yolu da dövlət tərəfindən geniş miqyaslı sosial proqramların hazırlanması və sosial öhdəliklərin ciddi şəkildə yerinə yetirilməsidir. Buraya səhiyyə, təhsil, mədəniyyət və elm sahələrində artan xərclər daxildir. Əhalinin həyat səviyyəsi yalnız gəlirindəki artım deyil, həm də bütün sosial infrastrukturun yüksək səviyyədə inkişaf etməsidir.
Dövlət bütün istəyi ilə bütün xalqın rifahını yalnız büdcə və sosial yardım hesabına təmin edə bilmir. Daha təsirli bir yol, geniş bir sıra vətəndaşlar arasında sahibkarlıq təşəbbüsünün sərbəst inkişafı üçün şərait yaratmaqdır. Son illərdə dövlət öz gələcəyini öz əllərinə almağa və kiçik sahibkarlığa getməyə qərar verənlərə kömək proqramları həyata keçirir. Güman edilir ki, belə bir yanaşma əhalinin məşğulluq məsələlərini həll etməyə imkan verəcək, iş yerlərinin açılmasına, gəlirlərin və rifahın ümumi artmasına səbəb olacaqdır.
