Hamımızın bir polad fabrikini ziyarət etmək və poladın necə əridildiyini öyrənmək fürsətimiz yoxdur. Bununla birlikdə, ərimənin istehsal prosesinin alqoritmi ümumiyyətlə məktəbdən bəri bir çoxumuza tanışdır.
Təlimat
Addım 1
Ümumiyyətlə, polad martın sobalarında, elektrik polad istehsalı (induksiya, elektrik qövs) sobalarında və həmçinin çeviricilərdə əridilir. Polad üçün başlanğıc material möhkəm çuqun, polad qırıntıları və döymə və ya tökmə yerlərindən tullantılardır. Dəmir dəmirin yalnız maye şəklində (çevirici proseslərdə) istifadə edildiyi vaxtlar var.
Addım 2
Polad istehsalının əsas vəzifələri aşağıdakılardır:
- materialların əriməsi;
- metalın kimyəvi tərkibinin hizalanması;
- oksidləşmə və çirklərin təmizlənməsi (fosfor, kükürd, qazlar, həmçinin metal olmayan daxilolmalar);
- sonrakı oksidləşmə;
- metalın kimyəvi tərkibinin tələb olunan parametrlərə çatdırılması (bu vəziyyətdə müxtəlif kimyəvi komponentlər əlavə edin);
- poladın qəliblərə və qəliblərə tökülməsi üçün tələb olunan temperatura qədər istilik.
Addım 3
Materiallar əridildikdən sonra metal təmizlənir (yəni təmizlənir), onu çirklərdən təmizləyir, nəticədə kimyəvi tərkibdə bərabərliyə nail olur.
Addım 4
Oksidləşmə prosesi aşağıdakı kimi baş verir: əvvəllər maye metalda həll olunan karbon, sobaya daxil olan havadan oksigen, filiz oksigen və ya kompressor havasından oksigen ilə oksidləşir. Həm də metaldakı çirkləri təmizləməyə kömək edir.
Addım 5
Deoksidləşmə prosesi çirklərin (xüsusən kükürdün) metaldan son təmizlənməsi üçün lazımdır. Bunu etmək üçün, şlak və metalın temperaturu sobanın iş yerində qaldırılır və ya oksigen, silikon, karbon və manqanı azaldıran komponentlər birbaşa metalın içərisinə daxil edilir.
Addım 6
Deoksidləşmə prosesi üçün kifayət qədər vaxt keçdikdən sonra poladın kimyəvi tərkibi lazımi səviyyəyə gətirilir və müvafiq qatqılarla (məsələn, xrom) alaşımlanır.
Addım 7
Bundan sonra, müəyyən bir temperaturda qızdırılan polad bir çömçə tökülür. Kəfənin köməyi ilə metal qəliblərə və ya qəlibə salınır. Oksidləşmə prosesinə başlamamaq üçün poladın tərkibinin əmələ gəlməsi, bir kəfədə, məsələn, alüminiumdan istifadə edərək oksidləşmə yolu ilə həyata keçirilir.
